Ο
πατριώτης δεν είναι εθνικιστής κι ο εθνικιστής δεν είναι πατριώτης.
Ο πατριώτης αγαπάει την πατρίδα του, που σημαίνει
ότι αγαπάει κάθε σπιθαμή από το χώμα, τα βουνά, τα δάση, τη θάλασσα και τον
αέρα της, τα σύμβολα, τη γλώσσα, την ιστορία, την παράδοση και τις αξίες της. Ο
πατριώτης κλαίει όταν ακούει τους στίχους «ω θεϊκιά κι όλη αίματα Πατρίδα! Καλή
‘ν’ η μαύρη πέτρα της και το ξερό χορτάρι» και είναι έτοιμος να δώσει και τη
ζωή του για ν’ αντιμετωπίσει κάθε εξωτερική επιβουλή. Σε καιρό ειρήνης όμως αισθάνεται
χρέος του να σέβεται τους νόμους και τους θεσμούς, να δείχνει κοινωνική συνείδηση και πολιτική υπευθυνότητα, να δουλεύει
και να δημιουργεί σε
όποιον τομέα κι αν δραστηριοποιείται για να πάει η χώρα μπροστά.
Ο εθνικιστής συγχέει την αγάπη προς την
πατρίδα με το μίσος προς οτιδήποτε ξένο. Έτσι βλέπει παντού εσωτερικούς εχθρούς
και γίνεται συντηρητικός, εμπαθής, φανατικός, μισαλλόδοξος, ξενοφοβικός,
επιθετικός και βίαιος, νομίζοντας ότι βρίσκεται
διαρκώς σε νόμιμη άμυνα εναντίον μιας «ξένης απειλής». Τυφλωμένος καθώς είναι
από τα συνθήματα μίσους, δεν τον σταματούν οι νόμοι, οι θεσμοί και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Φαντάζεται εξωτερικούς
εχθρούς που επιβουλεύονται την πατρίδα και σκοτεινές συνωμοσίες εναντίον της. Αυτό
τον κάνει φιλοπόλεμο και επικίνδυνο για την ειρήνη, την ανάπτυξη και την πρόοδο
της πατρίδας. Ο εθνικιστής δηλώνει έτοιμος να αντιμετωπίσει τους κινδύνους, αλλά
τους κινδύνους τους έχει προκαλέσει ο ίδιος.
