Όσο προχωρεί ο άνθρωπος στην ηλικία
και αποκτά μεγαλύτερη πείρα της ζωής, τόσο τείνει να παραδεχτεί (άλλο θέμα, αν
τελικά το καταφέρνει) ότι πρέπει να περιορίζει τις αξιώσεις του και να μη περιμένει
από τούτο τον κόσμο περισσότερα από όσα είναι δυνατόν να του παραχωρηθούν. Πολλές
αποφθεγματικές διατυπώσεις χάρη στη λακωνικότητά τους μένουν στη μνήμη και
εύκολα περνούν από στόμα σε στόμα – για να εκφράσουν αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό
της ανθρώπινης συνείδησης:
« Βέλτιον το μη χείρον[1] »
« Το καλύτερο είναι εχθρός του καλού
»
« Στέργε[2] τα
παρόντα »
Μέσα στις αδυναμίες του ανθρώπου είναι, φαίνεται, και αυτό το ασυγκράτητο, το ακαταμάχητο «πλέον έχειν» που δεν τον αφήνει να ικανοποιηθεί ποτέ με
ό,τι αξιώθηκε να αποκτήσει, αλλά διαρκώς τον σπρώχνει να κερδίσει
περισσότερα, να βολευτεί καλύτερα, να πάει παραπάνω από κει που βρίσκεται, είτε
για την οικονομική ευμάρεια και την κοινωνική προβολή πρόκειται,
είτε για την επαγγελματική σταδιοδρομία και την πολιτική δύναμη. Σε βαθμό που
γίνεται στο τέλος αξιοδάκρυτα δυστυχής. Δεν χαίρεται αυτό που του δόθηκε ως
αμοιβή του μόχθου του ή ως δωρεά μιας καλής
σύμπτωσης. Ζητάει κι άλλο. Έπειτα κι άλλο. Και πάλι άλλο ... χωρίς σταματημό,
χωρίς να πει επιτέλους « φτάνει »!
Δεν καταδικάζουμε, δεν είναι νοητό
να καταδικάσει κανείς τη φιλότιμη προσπάθεια του ανθρώπου να βελτιώσει τους
όρους της ζωής του, της ατομικής και της συλλογικής. Προσπάθεια που απαιτεί
θάρρος, μόχθο, θυσίες. Η παραίτηση απ' αυτό τον ευγενικό αγώνα, είτε σε αδιαφορία
και οκνηρία οφείλεται, είναι πάντοτε τεκμήριο ζωτικής ανεπάρκειας ή βλακείας.
Αλλά το θέμα μας δεν είναι αυτό,
εμείς υπογραμμίσαμε τη φθορά - φθορά σωματική και ψυχική - που φέρνει η
ανυπομονησία, το λαχάνιασμα, ο « πανικός προς τα εμπρός », προς την ολοένα μεγαλύτερη και πιο εντυπωσιακή ανάδειξη, από ακόρεστη φιλοδοξία, πλεονεξία,
αλαζονεία. Και τούτο για δυο λόγους. Επειδή ένας τέτοιος χαρακτήρας πρώτα
μπορεί, από το πάθος του παρασυρμένος, να κάνει είδωλο του την « επιτυχία για
την επιτυχία », οπότε θα βρεθεί πολύ κοντά σ' έναν άλλο στόχο: στην « επιτυχία
με όλα τα μέσα », θεμιτά και αθέμιτα, χωρίς διάκριση και ηθικούς ενδοιασμούς.
Και δεύτερο κινδυνεύει να υποπέσει στην υπεροψία, την αλαζονία που οι Αρχαίοι
την ονόμαζαν « ύβριν» και τη θεωρούσαν το πιο ολέθριο, το θανάσιμο αμάρτημα του
ανθρώπου. Και στις δύο περιπτώσεις ο πλεονέκτης και αλαζών γίνεται ο ίδιος
αίτιος της δυστυχίας του.
Και αν ακόμα κατορθώσει να
κατακτήσει τη μια κορυφαία θέση ύστερ' από την άλλη, δεν πρόκειται ποτέ να
γνωρίσει την ευτυχία, γιατί ο ανέντιμος θρίαμβος δεν αφήνει τη συνείδηση ήσυχη
να τον χαρεί. (Όλους μπορούμε να γελάσουμε και να αποσπάσουμε την επιδοκιμασία
τους, όχι τη συνείδηση μας)
Έπειτα ο άνθρωπος που δεν βλέπει ή
δεν θέλει να αναγνωρίσει τα όρια του, χάνει τον αυτοέλεγχο και από στιγμή σε
στιγμή κινδυνεύει να παραπατήσει και να τσακιστεί. Οι τραγικοί ήρωες, που έχει
πλάσει το θέατρο του πολιτισμού μας, αυτό το μοιραίο λάθος πλήρωσαν ακριβά.
Έχασαν την επίγνωση των ορίων τους, των ανθρώπινων ορίων. Δεν κατάλαβαν ότι
κάποια βαθιά χαραγμένη γραμμή σημαδεύει ένα ανυπέρβλητο σύνορο. Την
αγνόησαν ή την περιφρόνησαν και όταν αντιλήφθηκαν τη μωρία τους, ήταν αργά: η
ευτυχία είχε γλυστρήσει μέσ' από τα χέρια τους, η ζωή με τις χαρές της είχε
φύγει ανεπιστρεπτί ...
( Ε. Π.
Παπανούτσος, Οι δρόμοι της ζωής. Δοκίμια. Διασκευή)
[3]
Τίποτε
καθ' υπερβολήν.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
[4]:
Α. Να γράψετε περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (
100 - 120 λέξεις ).
Β. 1.
Να βρείτε τον τρόπο ανάπτυξης στην
πρώτη και τελευταία παράγραφο του κειμένου.
2. Με
ποια συλλογιστική πορεία (παραγωγική – επαγωγική) αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
3. Να βρείτε συνώνυμα για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις του
κειμένου:
ευμάρεια, προβολή, οκνηρία,
ακόρεστη,ανυπέρβλητο.
4.
διατυπώσεις, παραίτηση, υπεροψία, περιφρόνησαν, αντιλήφθηκαν:
Από το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε
μια νέα σύνθετη λέξη.
[4] Για τις απαντήσεις επικοινωνήστε με vardaki@otenet.gr
ή στείλτε μήνυμα στο 6946166126
Μη ξεχάσετε να γράψετε το όνομά σας
ή στείλτε μήνυμα στο 6946166126
Μη ξεχάσετε να γράψετε το όνομά σας
