Σήμερα πολίτες και θεσμοί έχουν ξεφύγει από τον
δημοκρατικό τους ρόλο, η δημοκρατία περνά κρίση και τα ανατριχιαστικά
φαντάσματα των εχθρών της σηκώνουν ξανά κεφάλι.
Οι πολίτες χωρίς πολιτική και
κοινωνική συνείδηση κρίνουν τα πάντα με γνώμονα το ατομικό συμφέρον. Αναζητούν την προσωπική του ευτυχία έξω από την
ευτυχία του κράτους και της κοινωνίας και ξεχνούν ότι μόνον όταν ακμάζει η πολιτεία,
ακμάζει και το άτομο και ότι όπου παρακμάζει ή δυστυχεί η πολιτεία δεν είναι
δυνατόν να ευτυχήσει το άτομο. Παραβλέπουν τις υποχρεώσεις τους και τις ευθύνες
τους απέναντι στο κράτος και την κοινωνία, αλλά πιστεύουν ότι οι θεσμοί, το
κράτος, οι «άλλοι» οφείλουν να υπηρετούν τα ατομικά του συμφέροντα και δικαιώματα.
Πολιτικοί που ορκίζονται στην δημοκρατία και
κοινωνικοί θεσμοί που θα έπρεπε να είναι πυλώνες της δημοκρατικής παιδείας του
λαού εκτρέπονται στον λαϊκισμό.
Λαϊκιστές είναι οι πολιτικοί που
πλησιάζουν το λαό, όχι για να ακούσουν τα προβλήματά του, αλλά για να
υφαρπάσουν τη ψήφο του, σκορπίζοντας ψέματα, κολακείες και ανυπόστατες ελπίδες.
Δεν επιχειρηματολογούν, αλλά λασπολογούν, κάνουν ανέξοδη κριτική χωρίς
προτάσεις, συνθηματολογούν και φανατίζουν. Δεν κάνουν ουσιαστικό διάλογο με τον «αντίπαλο», γιατί δεν θέλουν λύσεις,
θέλουν εξουσία. Όταν αρπάξουν την εξουσία αποδεικνύονται άχρηστοι και διεφθαρμένοι.
Επειδή είναι θρασείς δεν εξαφανίζονται, αλλά ξαναβγαίνουν στις λαϊκές αγορές,
στα μπαλκόνια και στα καφενεία και διεκδικούν πάλι την ψήφο των αφελών που τους
αρέσει να νανουρίζονται με ψέματα.
Οι λαϊκιστές όμως ευδοκιμούν και στην
δημοσιογραφία. Είναι εκείνοι οι δημοσιογράφοι που πολιτικά συμπορεύονται
πάντοτε με το ρεύμα και εκφράζουν την άποψη που νομίζουν ότι έχει την
μεγαλύτερη αποδοχή, μεταδίδουν ανακριβείς πληροφορίες και φήμες, παρουσιάζουν
την εξαίρεση ως κανόνα, διογκώνουν τα ασήμαντα και «πνίγουν» τα σοβαρά. Στόχος
τους δεν είναι η αλήθεια, αλλά να αρέσουν στο κοινό τους και να πετυχαίνουν
υψηλές ακροαματικότητες, γεγονός που τους δίνει και πολιτική δύναμη. Η
δημοσιογραφική δεοντολογία είναι γι’ αυτούς ανύπαρκτη έννοια που την επικαλούνται
σε βάρος τους κάποιοι αφελείς διαμαρτυρόμενοι.
Λαϊκιστές είναι αθλητικοί παράγοντες που τους βλέπουμε στα γήπεδα να εκστομίζουν εμπρηστικά συνθήματα, να
παριστάνουν τους ανθρώπους του λαού, να κάνουν τον αδικημένο, να φανατίσουν τις μάζες, να μετατρέπουν τα
γήπεδα σε αρένα, να εξευτελίζουν κάθε έννοια αθλητικού πνεύματος, για να
εξυπηρετήσουν κάποια σχέδιά τους επιχειρηματικά ή πολιτικά ή άλλα.
Ούτε όμως η τέχνη έχει ξεφύγει από τον
λαϊκισμό. Λαϊκισμός είναι όταν ο καλλιτέχνης δημιουργός δεν έχει στο μυαλό του
το πολιτικό και κοινωνικό μήνυμα που αφουγκράζεται και πρέπει να περάσει, ούτε
τις ιδέες που τον κατακλύζουν, ούτε την αγωνία να βρει τρόπο να μεταδώσει τη
σκέψη του, αλλά τον απασχολεί πώς θα προσαρμόσει το θέμα και τη δουλειά του στις προτιμήσεις του
κοινού. Δεν τον ενδιαφέρει η τέχνη, τον ενδιαφέρει η εύκολη αναγνώριση και το
χρήμα.
Το πιο ανησυχητικό είναι ότι υπάρχει
λαϊκισμός και στην παιδεία. Λαϊκισμός στην παιδεία είναι η υπεραπλούστευση στα
μαθήματα και τις εξετάσεις, ώστε οι αμελείς να περνούν τις τάξεις χωρίς κόπο,
οι καλοί να μην έχουν κίνητρο να γίνουν καλύτεροι, το καλό σχολείο να μη
ξεχωρίζει από το κακό, ο καλός καθηγητής να μη ξεχωρίζει από τον κακό. Αυτός ο λαϊκισμός είναι η πιο άμεση κατάργηση
των αρχών της ισότητας και των ίσων
ευκαιριών, είναι μια προδοσία που οι νέοι θα την καταλάβουν πολύ αργά όταν
βγουν στην αγορά εργασίας και θα μειονεκτούν έναντι των προνομιούχων που είχαν
την οικονομική ευχέρεια να παρακολουθήσουν άλλα συστήματα σπουδών.
Ο λαϊκισμός έχει γίνει πρότυπο
συμπεριφοράς που μολύνει την κοινωνία σε όλα τα επίπεδα, γι’ αυτό επικρατεί το
συμφέρον, ο τυχοδιωκτισμός, η δωροδοκία σε κάθε χώρο. Γι’ αυτό δεν υπάρχουν
αξίες και τα ιδανικά, γι’ αυτό η δημοκρατία φαίνεται τόσο αδύναμη και ευάλωτη.
Μέσα στο κλίμα φθοράς της δημοκρατίας εμφανίστηκε
ξανά κι ο εθνικισμός. Ο εθνικισμός
ως πολιτική ιδεολογία κυριάρχησε τους δύο προηγούμενους αιώνες, αλλάζοντας
μορφή και περιεχόμενο ανάλογα με τις συνθήκες. Κρύφτηκε για λίγα χρόνια μετά το
αιματοκύλισμα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου που προκάλεσε ο γερμανικός
εθνικοσοσιαλισμός με τις θεωρίες του περί φυλετικής καθαρότητας και
ανωτερότητας. Αναθερμάνθηκε όμως τα
τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της διόγκωσης και του κακού χειρισμού του
μεταναστευτικού προβλήματος. Οι εθνικιστές περιφρονούν τα ανθρώπινα δικαιώματα
και καλλιεργούν τον ρατσισμό και την ξενοφοβία
για να έχουν την άδεια να ασκήσουν βία ως «νόμιμη άμυνα» εναντίον των «ξένων».
Δεν τους ενδιαφέρει να βρεθούν λύσεις, γιατί αυτούς τους συμφέρει να υπάρχει το
πρόβλημα για να το εκμεταλλεύονται πολιτικά.
Ο αναρχισμός εξαπλώνεται ως θεωρία και πράξη. Αναρχισμός δεν είναι μόνο
οι ακρότητες, οι καταστροφές και οι βιαιότητες, είναι και όλες οι θεωρίες περί
περιφρόνησης των θεσμών και των νόμων. Ο αναρχικός δεν είναι επαναστάτης, είναι
κουτός, γιατί υπονομεύει τη δημοκρατία που είναι το μόνο πολίτευμα που του
επιτρέπει να σκέπτεται διαφορετικά και να είναι ελεύθερος. Με τις πράξεις του
δε φέρνει ελευθερία, φέρνει το νόμο της ζούγκλας, το δίκαιο της πυγμής, που
ορίζει ότι δίκιο έχει ο καλύτερα οπλισμένος.
Ο
μεσσιανισμός αποτελεί εκτροπή
της δημοκρατίας, γιατί δείχνει ότι ο λαός παραιτείται από τον κυρίαρχο δικαίωμά
του να αποφασίζει από μόνος του και να χειρίζεται ο ίδιος τη μοίρα του και σαν
κοπάδι αναζητεί αρχηγό, σωτήρα, μεσσία που θα τον «σώσει» και θα του «λύσει» τα
προβλήματα.
