ΕΡΓΑΣΙΑ
Η εργασία, η
ελεύθερη επιλογή επαγγέλματος, η ασφάλεια, η δίκαιη αμοιβή και η διεκδίκηση
καλύτερων όρων και συνθηκών δουλειάς αποτελούν αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα,
σύμφωνα με την Παγκόσμια Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Γιατί; Γιατί η
δουλειά, όχι η περιστασιακή απασχόληση, είναι καθοριστική για τη ζωή ενός
ανθρώπου, αφού αυτή αποτελεί το μέσον για την οικονομική του ανεξαρτησία και
ταυτόχρονα αποτελεί το χώρο όπου θα αναπτύξει της δημιουργικότητά του, θα
αναγνωρισθεί η αξία του και θα τονωθεί η αυτοπεποίθησή του. Αντιθέτως
προβλήματα που σχετίζονται με την εργασία σκιάζουν και την προσωπική ζωή.
Σήμερα τα
βασικότερα προβλήματα που σχετίζονται με την εργασία είναι η ανεργία και η
επαγγελματική ανασφάλεια. Αυτά τα προβλήματα
διογκώνονται εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης αλλά δεν οφείλονται μόνο σ’ αυτήν. Η αντιμετώπισή τους προϋποθέτει ότι και οι ίδιοι οι
νέοι και οι εργαζόμενοι θα κινηθούν σωστά και η πολιτεία θα πάρει τα σωστά
μέτρα.
Τι πρέπει να κάνουν οι νέοι και οι
εργαζόμενοι για να «τρέξουν» μέσα
στην κρίση; Πρώτα πρώτα να έχουν ρεαλιστικό επαγγελματικό
προσανατολισμό, να ξέρουν ότι, όταν διαλέγουν σχολή, διαλέγουν ταυτόχρονα
επάγγελμα και δεν θα πρέπει να παρασυρθούν σε σχολές που δεν έχουν αντιστοιχία
με την αγορά εργασίας ή οδηγούν σε κορεσμένα επαγγέλματα. Να αποκτήσουν μια
γερή γνωστική βάση που θα περιλαμβάνει γενικές γνώσεις και ευρεία κατάρτιση,
όπως ξένες γλώσσες και εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες. Να αποκτήσουν μια
ειδικότητα που θα τους επιτρέπει να έχουν επαγγελματική ευελιξία, αφού οι
έρευνες σήμερα δείχνουν ότι πολύ λίγοι άνθρωποι αρχίζουν και τελειώνουν την
καριέρα τους στην ίδια δουλειά με την ίδια ειδικότητα. Να καλλιεργήσουν εκείνα
τα στοιχεία που θα τους επιτρέψουν να μη γίνουν αναλώσιμοι στην αγορά εργασίας:
δημιουργικότητα, καινοτομία, ευέλικτη σκέψη, πρωτοβουλία, συνεργασιμότητα,
αφοσίωση στους στόχους, αποδοτικότητα, διαρκή βελτίωση και «διά βίου
κατάρτιση».
Τι πρέπει να κάνει η πολιτεία; Πρώτον, να
οργανώσει σε νέες βάσεις την εκπαίδευση, Μέση και Ανωτάτη, ώστε να παρέχει όλα
τα παραπάνω εφόδια που χρειάζονται οι εργαζόμενοι. Δεύτερον να δημιουργήσει ένα
σταθερό οικονομικό περιβάλλον για να γίνουν επενδύσεις και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ
Πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν
οι νέοι στην εργασία οφείλονται στον λανθασμένο επαγγελματικό προσανατολισμό.
Για παράδειγμα σήμερα υπάρχουν χιλιάδες νέοι άνεργοι με σπουδές σε τομείς που
δεν ζητούνται πλέον στην αγορά εργασίας και από την άλλη υπάρχουν θέσεις κενές
σε επιστημονικούς και τεχνολογικούς κλάδους που εδώ και χρόνια οι ειδικοί
επεσήμαιναν ότι θα είναι οι κλάδοι του μέλλοντος. Ακόμα, υπάρχουν πολλοί που με
ευχαρίστηση κάνουν μια δουλειά διαφορετική απ’ αυτό που σπούδασαν και άλλοι που χωρίς χαρά κάνουν μια δουλειά
αντίστοιχη με τις σπουδές τους.
Κύριος αρμόδιος και υπεύθυνος για τον
επαγγελματικό προσανατολισμό είναι το σχολείο, το οποίο δυστυχώς σήμερα δίνει
πολύ γενικές κατευθύνσεις, ώστε τελικά δεν βοηθά ουσιαστικά τις επαγγελματικές
επιλογές ενός νέου. Έτσι οι περισσότεροι νέοι καθοδηγούνται από την οικογένεια,
τους φίλους και τα μέσα ενημέρωσης και επιλέγουν επάγγελμα έχοντας μια πολύ
συγκεχυμένη και πολλές φορές εκτός πραγματικότητας εικόνα για τα διάφορα
επαγγέλματα.
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός μπορεί να
γίνει από το σχολείο σε δύο στάδια, χωρίς να απαιτούνται πολλά πράγματα. Στάδιο
πρώτο: Το σχολείο να οργανωθεί με τρόπο που να αφήνει τους μαθητές να
καταλάβουν ποιες είναι οι πραγματικές τους δυνατότητες, δεξιότητες και
επιθυμίες. Στάδιο δεύτερο: Να δώσει στα
παιδιά μια καθαρή εικόνα για το κάθε επάγγελμα.
Για το πρώτο στάδιο χρειάζεται κατ’ αρχάς ένα αξιόπιστο σύστημα αξιολόγησης που δε θα
δημιουργεί ψευδαισθήσεις. Επίσης χρειάζεται το σχολείο να είναι ανοιχτό σε δράσεις
που δίνουν στο παιδί τη δυνατότητα να ανακαλύψει ταλέντα, ενδιαφέροντα και
δυνατότητες. Τέλος, χρειάζονται ελεύθερες και φιλικές συζητήσεις κάθε παιδιού
ξεχωριστά με τους υπεύθυνους καθηγητές επαγγελματικού προσανατολισμού για να
φανεί πώς θέλει την επαγγελματική ζωή του. Για παράδειγμα, θέλει ένα
ελεύθερο επάγγελμα για να βγάζει χρήματα ή τον ενδιαφέρει ένα σταθερό και
σίγουρο εισόδημα; Θέλει να κάνει ένα επάγγελμα που απαιτεί πολλή δουλειά αλλά
και γρήγορη ανέλιξη και επιτυχία ή προτιμά κάτι πιο απλό για να έχει περισσότερο
ελεύθερο χρόνο; Θέλει κοινωνικό κύρος και καταξίωση ή προέχει γι’ αυτόν η
αυτονομία και η ανεξαρτησία;
Για το δεύτερο βήμα πρέπει να δοθούν στον
μαθητή όλα τα στοιχεία για την αγορά
εργασίας. Ποια επαγγέλματα είναι κορεσμένα. Ποιοι είναι οι τομείς που θα
έχουν ζήτηση τα επόμενα χρόνια και σε ποιες σχολές αντιστοιχούν.
Έπειτα να γίνουν επισκέψεις μικρών ομάδων σε χώρους δουλειάς που έχουν
επιλέξει, ώστε κάθε παιδί να έχει τη δυνατότητα να τοποθετήσει τον εαυτό του ως εργαζόμενο στον
συγκεκριμένο χώρο. Αν μετά από αυτήν την σύντομη εμπειρία πιστεύει ακόμη ότι
μπορεί να ανταποκριθεί και του αρέσει αυτό που βλέπει, τότε πρέπει ο υπεύθυνος επαγγελματικού
προσανατολισμού να του εξασφαλίζει μια άδεια «εργασίας» με πλήρες ωράριο για
κάποιες μέρες, πριν κάνει την οριστική επιλογή του.
