Περιβάλλον

   « Προστασία του περιβάλλοντος »

            Η αλόγιστη καταστροφή του φυσικού χώρου, μέσα στον οποίον και από τον οποίον ζούμε, έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια με ρυθμό επικίνδυνο. Την ίδια στιγμή και παράλληλα μ' αυτήν, συντελείται και η καταστροφή, άμεση η έμμεση, των μνημείων που ο πολιτισμός των αιώνων έχει κληρονομήσει στον τόπο μας. Εταιρείες και άτομα προσπαθούν με διακηρύξεις και θεωρητικές αναλύσεις να πείσουν - ποιους; - για την ανάγκη και την υποχρέωση που έχουμε να σεβαστούμε και να προφυλάξουμε το φυσικό περιβάλλον και τα ιστορικά μας μνημεία. Η πρόθεση είναι αναντίρρητα ορθή και επαινετή, όμως φοβούμαι πως υπάρχει ο κίνδυνος να εξαντληθεί σε σχήμαrα λόγου, αν δεν αναζητηθούν οι αιτίες του κακού και δεν ανατραπούν από τη ρίζα τους.

            Υποπτεύομαι ότι σε πολλές περιπτώσεις οι κρίσεις ξεκινούν από και κατευθύνονται προς θεωρητικές αναζητήσεις αισθητικής μορφής. Πιστεύουν πολλοί πως εκείνο που χρειάζεται είναι η διαφώτιση των ανθρώπων για την αξία του χώρου και του περιβάλ­λοντος. Κάποτε στο οπλοστάσιο των διαφωτιστών βρίσκει κανείς στατιστικά στοιχεία για τις βιολογικές και άλλες συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει η μεταβολή ή η καταστροφή που συντελείται. 'Ολα αυτά είναι σωστά, σκοπεύουν όμως το «τέλος», όχι την αιτία του κακού.

            Νομίζω πως η αιτία βρίσκεται σrη βάση της κοινωνικής μας δομής: θέλω να πω, η αιτία υπάρχει στην τάση του αλόγιστου και ανεξέλεγκτου ιδιωτικού πλουτισμού, που έχει θέσει μοναδικό σκοπό του την πραγμάτωση του υλικού κέρδους. Είναι πολύ εύκολη η διαπίστωση της αλήθειας αυτής. Το φυσικό τοπίο μεταμορφώνεται: α) από τις βιομηχανικές μονάδες που χρειάζονται τα φυσικά στοιχεία ως πρώτη ύλη β) από τις βιομηχανικές μονάδες που χρειάζονται τα φυσικά στοιχεία ( θάλασσα, ποταμούς κλπ. ) για να απαλλαγούν με τον πιο οικονομικό τρόπο από τα περιττά υλικά της βιομηχανι­κής κατεργασίας γ) από τις επιχειρήσεις που οικοδομούν τις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και δ) από κάθε ιδιώτη που θέλει να αποκομίσει το μέγιστο κέρδος από το χώρο που του ανήκει ως ιδιοκτησία.

            Αν αυτές οι αντικειμενικές διαπιστώσεις δεν μπορούν να σμφισβητηθούν, τότε προ­κύπτουν με λογική συνέπεια τα επόμενα συμπεράσματα: 1) Καμιά αισθητική ή άλλη αγωγή δεν μπορεί να είναι η αιτία του κακού και καμιά τέτοια αγωγή δεν μπορεί να αποτελέσει βάση για την θεραπεία του. 2) Είναι αδύνατο να επιδιώκεται η « μεγιστο­ποίηση » (για να χρησιμοποιήσω τον κακό αυτό οικονομικό όρο) του οικονομικού κέρ­δους μιας «επενδύσεως» και ταυτόχρονα να παρακωλύεται αυτή σπό παράγοντες που την αντιστρατεύονται. 3) Είναι αδύνατο η απεριόριστη επιδίωξη του ατομικού συμφέ­ροντος να μην έρχεται σε σύγκρουση με το συμφέρον του κοινωνικού συνόλου. 4) Είναι αδύνατο στο κράτος, που πρέπει να αποτελεί την πολιτική έκφραση του εθνικού συνόλου, να ελέγξει τις ιδιωτικές αυτές τάσεις για κέρδος, όταν θεσμικά τις κατοχυ­ρώνει και προγραμματικά τις ενισχύει, πιστεύοντας πως έτσι θεμελιώνει και προωθεί την οικονομική ανάπτυξη του τόπου. 5) Είναι αδύνατο να ελεγχθεί και να περιορισθεί το κακό με αποσπασματικά και περιπτωσιακά μέτρα, όταν δεν υπάρχει συνολικό εθνικό πρόγραμμα που να συνθέτει όλα τα δεδομένα και τα οικονομικά και τα πολιτιστικά, με κριτήριο το συμφέρον του συνόλου και αυτό όχι βραχυπρόθεσμα αλλά με μακροχρόνιες προοπτικές, που να υπερβαίνουν την εφήμερη χρονική διάρκεια μιας γενιάς.

            Δεύτερο λοιπόν συμπέρασμα που προκύπτει από τα προηγούμενα συμπεράσματα είναι ότι το   «πρόβλημα προστασίας του περιβάλλοντος κλπ. » δεν είναι ούτε πρόβλημα αισθητικό, ούτε πρόβλημα αγωγής, ούτε ακόμη πρόβλημα «κάποιου» ελέγχου ή «κάποιου» προγραμματισμού. Είναι στη βάση του πρόβλημα πολιτικό, όπως πολι­τικά είναι όλα τα θεμελιακά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει ένα έθνος. Αλλά ακόμα και πρόβλημα «παιδείας» και μόνον αν το χαρακτήριζε κανείς, πάλι σε τελευ­ταία ανάλυση θα έπρεπε να φτάσει στην ίδια αναγωγή, αφού ακριβώς αυτό το βασικό θέμα που ονομάζουμε «παιδεία» είναι, περισσότερο ίσως από κάθε  άλλο θέμα πολιτικό ...

                                   Μανώλη Ανδρόνικου

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ [1]:

1.   Στον πρόλογο ο συγγραφέας: α) εκθέτει το θέμα, β) αναφέρει τις προσπάθειες που γίνονται για τη λύση του προβλήματος, γ) διατυπώνει τις αντιρρήσεις του στις προτεινόμενες λύσεις. Να επισημάνετε  τα στοιχεία αυτά και να εξετάσετε τον τρόπο  με τον οποίο ο συγγραφέας προετοιμάζει τη συστηματική ανασκευή τους.

2.   Στο κύριο μέρος ο συγγραφέας εκθέτει και αναπτύσσει τη δική του άποψη α) ως προς την αιτία του κακού και β) ως προς τη λύση του. Να γράψετε περιληπτικά τις θέσεις του ( 100 λέξεις) .

3.  Ποιο στοιχείο της τελευταίας παραγράφου δείχνει ότι ο συγγραφέας τη χρησιμοποιεί ως επιλογική παράγραφο; Ποιος είναι ο ρόλος της μέσα σε όλο το δοκίμιο;

---

[1] Για τις απαντήσεις επικοινωνήστε με vardaki@otenet.gr 
    ή στείλτε μήνυμα στο 6946166126
    Μη ξεχάσετε να γράψετε το όνομά σας