Όποιος
« έχει πολιτογραφηθεί στων ιδεών την
πόλη »
έχει
βαριές ευθύνες
Υποστηρίζω
ανεπιφύλαχτα ότι τα συνθήματα "η επιστήμη για την επιστήμη" κλπ.
είχαν κάποιο λόγο να διατυπωθούν με τόση αδιαλλαξία (όταν εξαγγέλθηκαν), γιατί
έπρεπε να μη νομιμοποιηθεί η δουλεία της επιστημονικής και της καλλιτεχνικής
εργασίας σε ξένους και ύποπτους αφεντάδες. Μόνον όμως άνθρωποι ιδιόρρυθμοι και
εκκεντρικοί τα ερμήνεψαν κατά λέξη και τα έκαναν προσχήματα.
Η άκρα προς την αλήθεια ευλάβεια είναι αρετή
του ερευνητή, ο "επιστημονισμός" όμως (με το νόημα της
αποκλειστικότητας και της αυτάρκειας του θεωρητικού Λόγου) αποτελεί εκτροπή.
Ομοίως η καλαισθησία χαρακτηρίζει το γνήσιο καλλιτέχνη, ο "αισθητισμός" όμως (ως απόλυτη θρησκεία του κάλλους) οδηγεί στη διαστροφή και στη
νοσηρότητα. Δεν είναι η επιστήμη σκοπός και δικαίωση της επιστήμης, ούτε η
τέχνη σκοπός και δικαίωση της τέχνης. Και της μιας και της άλλης, όπως και κάθε
δραστηριότητας σημαντικής, ατομικής και συλλογικής, σκοπός και δικαίωση είναι ο
άνθρωπος και η ευτυχία του. Αυτόν εκφράζει και γι' αυτόν εργάζεται ο
επιστήμονας αυτόν συγκινεί και γι' αυτόν δημιουργεί ο καλλιτέχνης. Το αφηρημένο
σχήμα του "αληθούς", όπως και η καθαρή τάχα ιδέα του
"ωραίου", μπορεί να γίνει έννοια της φιλοσοφίας, όχι όμως και
νόημα ζωής.
Κοντά σ' αυτή τη θέση
υποστηρίζω, εξίσου ανεπιφύλαχτα, και μια άλλη. Ο υγιής και ολόκληρος άνθρωπος (όχι φυσιολογικά, αλλά ηθικά υγιής και ολόκληρος) δεν είναι απολιτικό ον, με το
νόημα ότι μπορεί να μένει αδιάφορος και ασυγκίνητος μέσα στις ταλαντώσεις και
στις περιπέτειες της πολιτικά οργανωμένης εθνικoκοινωνικής ομάδας, μέσα στην
οποία ζει. Δεν είναι απλώς "αγκυροβολημένος", αλλά οργανικά δεμένος
στην πολιτεία που τον κλείνει μέσα στους κόλπους της: θέλοντας και μη μετέχει
στο πεπρωμένο της. Ακόμη και αν το επιστημονικό ή το καλλιτεχνικό έργο του
είναι δυνατόν να ευδοκιμήσει σε μια τέτοια απομόνωση (πράγμα αμφίβολο), ο ίδιος
χάνει τη ζωντάνια, τη γνησιότητα, την αρτιότητά του και γίνεται λειψός.
Από τούτες τις δύο
προκείμενες θα συναγάγω το συμπέρασμα του συλλογισμού μου, που ήδη το μαντεύει
ο αναγνώστης και δε θα χρειαστεί να μακρηγορήσω, για να το αντιληφθεί. Κανένα
δικαίωμα δεν έχει ο επιστήμονας ή ο καλλιτέχνης να συνθλίψει μέσα του τον
άνθρωπο και να τον ακρωτηριάσει νεκρώνοντας την ορμή προς το δημόσιο βίο και μη
ενδιαφερόμενος για τίποτε άλλο παρά για το "τεχνίον" του ( σαρκασμός
του Πλάτωνα ). Και την υποχρέωση και την ανάγκη έχει να παίρνει μέρος στη ζωή
της πολιτείας και να παραστέκεται στους συμπολίτες του με τη συμβουλή και το
παράδειγμα του. Δεν του ζητεί κανείς, ούτε του επιτρέπεται, να εκδηλώνεται με
φανατισμούς, βιαιότητες και ακοσμίες. Άλλη είναι η δική του θέση στον κοινό
αγώνα και άλλος ο ρόλος που έχει να παίξει. Να σταθεί υψηλά, ναι και να μην
παρασυρθεί από πάθη ταπεινά, ασφαλώς. Όχι όμως και να μείνει ακατάδεχτος και
"ουδέτερος" την κρίσιμη ώρα που οι απλοί άνθρωποι, αμήχανοι και
ταραγμένοι, έχουν τα μάτια στηλωμένα απάνω στους ταγούς και περιμένουν
βοήθεια.Το δημιουργικό έργο δεν υποφέρει, ούτε νοθεύεται από τη συμπαράσταση αυτού
του είδους. Απεναντίας "ζεσταίνεται" από τη ζωντανή ανθρώπινη
παρουσία και γίνεται ουσιαστικότερο και γνησιότερο.
Κανείς δε λέει στον
επιστήμονα και στον καλλιτέχνη να προδώσει την αποστολή του μισθώνοντας την
πένα ή το χρωστήρα του σ’ εκείνους που χρειάζονται την ιδιοφυΐα του, για να
πετύχουν στις πολιτικές "επιχειρήσεις" τους. Μόνο τις ιδέες που
πιστεύει του ζητούμε να υποστηρίξει, αναλογιζόμενος ότι όποιος «έχει
πολιτογραφηθεί στων ιδεών την πόλη έχει βαριές ευθύνες", ο πνευματικός δηλαδή άνθρωπος, έχει
βαριές απέναντι στους συνανθρώπους του ευθύνες. Άλλωστε ο άνθρωπος έχει ευθύνη
όχι μόνο για όσα πράττει, αλλά και για όσα παραλείπει να πράξει.
Ε.
Παπανούτσος
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
[1]:
Α. Να γράψετε περίληψη του
κειμένου ( 120 λέξεις)
Β.
Να βρείτε τέσσερα χαρακτηριστικά του αποδεικτικού δοκιμίου στο παραπάνω
κείμενο.
Γ. «Δεν είναι η
επιστήμη σκοπός και δικαίωση της επιστήμης, ούτε η τέχνη είναι σκοπός και
δικαίωση της τέχνης και της μιας και της άλλης, όπως και κάθε δραστηριότητας
σημαντικής, ατομικής και συλλογικής, σκοπός και δικαίωση είναι ο άνθρωπος και η
ευτυχία του».
Να γράψετε τεκμηριωμένα τις σκέψεις σας πάνω στο απόσπασμα σε ένα
κείμενο 600 λέξεων.
[1] Για τις απαντήσεις επικοινωνήστε με vardaki@otenet.gr
ή στείλτε μήνυμα στο 6946166126
Μη ξεχάσετε να γράψετε το όνομά σας
ή στείλτε μήνυμα στο 6946166126
Μη ξεχάσετε να γράψετε το όνομά σας
