Η
ελληνική παράδοση έρχεται από την
αρχαιότητα, περνάει από το Βυζάντιο, τρέφεται στα χρόνια της σκλαβιάς με τους
αγώνες για λευτεριά, παντρεύεται με τις παραδόσεις γειτονικών λαών, συναντά
τους πρόσφυγες από τη Μικρασία και φθάνει στις μέρες μας πλούσια και ζωντανή.
Ο όρος παράδοση περιλαμβάνει γλώσσα, ιστορία, κείμενα, μνημεία, εικονογραφία, μουσική, λαϊκή τέχνη,
δημοτική ποίηση, θέατρο, θρύλους, παραμύθια, δημοτική και λαϊκή μουσική,
χορούς, τοπικές φορεσιές, ήθη και έθιμα.
Μελετώντας όλα αυτά τα στοιχεία στο διάβα τριών χιλιάδων χρόνων βλέπουμε ν’ αλλάζουν
τα ονόματα, ν’ αλλάζουν οι ήχοι και τα χρώματα να μην αλλάζουν όμως διόλου οι
ιδέες και οι αξίες που εκπέμπουν. Στο πέρασμα των αιώνων μιλάνε πάντα για πνευματικότητα, φιλοπατρία,
θρησκευτικότητα, νεωτερισμό και ευρηματικότητα, φιλία, προσφορά, φιλοξενία,
φιλότιμο, τιμή και αξιοπρέπεια, πάθος για ελευθερία και περιπέτεια και αγάπη
για τη ζωή.
Αυτές οι αιώνιες
ιδέες και αξίες αποτελούν την ουσία της ελληνικής παράδοσης και προσδιορίζουν
την εθνική μας φυσιογνωμία και τον εθνικό
μας πολιτισμό. Μόνο που σήμερα η Ελληνική παράδοση, που σαν
φάρος βοήθησε ανέκαθεν τον ελληνισμό να βρίσκει το δρόμο του και να μην
τσακίζεται πάνω στο βράχια των καιρών, βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση.
Φταίει η παιδεία που αστόχησε να διδάξει τι πάει να πει
παράδοση και άφησε να την καπηλεύονται κάποιοι θλιβεροί
μισαλλόδοξοι και προγονόπληκτοι, κολλημένοι με παρωπίδες στον τύπο και όχι στην
ουσία της, που κάνουν την παράδοση να φαίνεται σαν απολίθωμα του παρελθόντος,
σαν κάτι νεκρό και οπισθοδρομικό.
Φταίει και η εποχή μας, μια εποχή παγκοσμιοποιημένης ομοιομορφοποίησης
που κάνει τους πολιτισμούς έναν αδιαμόρφωτο πολτό.
Μέσα σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον είναι δύσκολη η διατήρηση ακόμη και των πιο
ζωντανών στοιχείων της παράδοσης, όπως η γλώσσα, η αισθητική, τα έθιμα και ο
τρόπος ζωής και έτσι χάνεται η πολιτιστική μας ταυτότητα.
Και όμως σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, χρειάζεται ο Ελληνισμός
τα μηνύματα που βγαίνουν από την ελληνική παράδοση, τα μηνύματα που δίνουν
απαντήσεις στα νέα προβλήματα των νέων καιρών. Χρειαζόμαστε τους ήρωές μας για
να μιμηθούμε το πείσμα τους, το φιλότιμο, τη περιφρόνηση στο μέγεθος της
δυσκολίας, τη γενναιότητα, την αισιοδοξία, την δημιουργικότητα, την ευρηματικότητα,
την καινοτομία τους και την υπευθυνότητά τους. Χρειαζόμαστε τα τραγούδια μας να
μας ψιθυρίσουν ότι πονάμε γιατί ξεχάσαμε τις αυθεντικές αξίες της ζωής, το
σεβασμό, τη φιλία, την αλληλεγγύη, την ανθρωπιά και το φιλότιμο.
Την ελληνική παράδοση όμως την χρειάζεται και ολόκληρος ο
πολιτισμένος κόσμος, ως καθρέπτη της συνείδησής του. Ο λεγόμενος δυτικός
πολιτισμός πήρε κι έκανε δικές του τις ελληνικές αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης, της ηθικής και του
ανθρωπισμού και έβαλε κορώνα του τις ιδέες του Σωκράτη, του Πλάτωνα και του
Αριστοτέλη. Τώρα που παρασύρεται στην ασυδοσία και την ασπλαχνιά των
παγκοσμιοποιημένων οικονομικών συμφερόντων και αφήνει ανθρώπους, λαούς
ολόκληρους, να τους θερίζει ο πόλεμος, η αρρώστια, η πείνα, η φτώχεια, η
αδικία, ο ρατσισμός και η βία πρέπει να επαναβαπτισθεί στις ιδέες που τον
διαμόρφωσαν και τον εξέθρεψαν. Αυτή είναι η προνομιακή θέση του ελληνισμού
ανάμεσα στους λαούς της Ευρώπης, όπως έλεγε
και ο μεγάλος δάσκαλος Δ. Γληνός.
Το ξεχνάμε
όμως, όπως ξεχνάμε ότι η παράδοση είναι
ο εθνικός μας πολιτισμός και ο εθνικός
μας πλούτος. Ξεχνάμε, γιατί λείπουν οι πνευματικοί άνθρωποι που θα την κρατήσουν
ζωντανή και θα την αναδείξουν.
