Η
προστασία του περιβάλλοντος είναι πρόβλημα πανανθρώπινο και συμβολή στην
επίλυση του, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους, οφείλουν να έχουν όλες οι χώρες
και όλοι οι άνθρωποι. Η σημερινή εικόνα του προβλήματος, όπως την περιγράφουν
διεθνείς ερευνητές, είναι αποκαρδιωτική:
Μόλυνση
του αέρα, του υπεδάφους και των θαλασσών από χημικά και τοξικά κατάλοιπα,
πετρέλαια, βαρέα μέταλλα κλπ. με αποτέλεσμα την καταστροφή χιλιάδων εκτάσεων δάσους
από την όξινη βροχή και αχρήστευση του εδάφους λόγω τοξικότητας, που σημαίνει
λιγότερα παραγόμενα τρόφιμα, δραματική μείωση των αποθεμάτων πόσιμου νερού, εξαφάνιση ζώων, και έξαρση ασθενειών που θερίζουν
ανθρώπους σε ολόκληρο των πλανήτη, καθώς τα τοξικά και τα χημικά περνούν στην
αλυσίδα διατροφής και μολύνουν ζώα, ψάρια, φυτά και ανθρώπους.
Απώλεια
του όζοντος που φθάνει στο 20 - 30% στην Αρκτική, και περισότερο από 50% στην
Ανταρκτική λόγω της χρήσης χλωροφθορανθράκων. Η απώλεια του όζοντος πρακτικά σημαίνει
αλλαγή του κλίματος στον πλανήτη και αύξηση της θερμοκρασίας. Οι συνέπειες
είναι ήδη μετρήσιμες και μπορούν να γίνουν πολύ χειρότερες: λειώσιμο των πάγων
στους πόλους, άνοδος της στάθμης της θάλασσας και απειλή να πλημμυρίσουν
περιοχές που θα βρεθούν κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, μείωση των
βροχοπτώσεων, ξηρασία, ερημοποίηση περιοχών της Μεσογείου, καταστροφικές
πυρκαγιές και καταιγίδες πρωτοφανούς έντασης.
Εκθέσεις
ειδικών μετρούν ότι για να πέσει η θερμοκρασία κατά
δύο βαθμούς Κελσίου θα πρέπει να μειωθεί η βιομηχανική παραγωγή κατά 30%.
Η αιτία της απαράδεκτης αυτής κατάστασης
βρίσκεται στο γεγονός ότι στον λεγόμενο δυτικό κόσμο κυβερνήσεις, επιχειρήσεις
και ιδιώτες επί δεκαετίες υπηρέτησαν με περισσή απληστία, αφροσύνη, και
αλαζονεία απέναντι στη φύση ένα μόνο στόχο, την οικονομική ανάπτυξη και το
κέρδος.
Σήμερα το ίδιο έγκλημα
επαναλαμβάνεται στον αναπτυσσόμενο κόσμο όπου χώρες, όπως η Κίνα και η
Ινδία, στηρίζουν το «οικονομικό τους
θαύμα» στον βιασμό του φυσικού περιβάλλοντος, και άλλες ενθαρρύνουν την
εγκατάσταση πολυεθνικών βιομηχανιών χωρίς τον ελάχιστο μέτρο για την προστασία
του περιβάλλοντος ή δέχονται τα τοξικά απόβλητα του δυτικού κόσμου έναντι
αμοιβής.
Η
καταγραφή και η διεκτραγώδηση δεν λύνουν το πρόβλημα, όπως δεν το λύνουν και οι
μεμονωμένες πρωτοβουλίες οικολογικών σωματείων και άλλων φορέων που δείχνουν ευγενή
προαίρεση, αλλά δεν αρκούν, γιατί η
κατάσταση δεν είναι εύκολα αναστρέψιμη. Επίσης δεν έχει νόημα να συγκεντρώνονται
πρόεδροι κρατών και πρωθυπουργοί και πολυπληθείς επιτροπές από όλα τα κράτη
κάθε χρόνο στην καθιερωμένη Διάσκεψη για το Περιβάλλον και να παίρνουν άτολμες
αποφάσεις ή να υπογράφουν πρωτόκολλα που δεν πρόκειται να εφαρμόσουν ποτέ για να μη βλάψουν την οικονομία των χωρών τους.
Υπάρχουν λύσεις για να ανακοπεί η
καταστροφή και σταδιακά να αποκατασταθεί το περιβάλλον, λύσεις που δεν θα
επιφέρουν οδυνηρές συνέπειες στην οικονομία, ώστε να υπάρχει ελπίδα να γίνουν
αποδεκτές και να εφαρμοσθούν;
Οι ειδικοί
υποστηρίζουν ότι η λύση είναι η «αειφόρος ανάπτυξη», που με απλά λόγια σημαίνει ότι σε μια περιοχή
είναι δυνατόν να γίνουν έργα ανάπτυξης, όπως χάραξη αυτοκινητοδρόμων,
ξενοδοχεία, μαρίνες, βιομηχανίες, εμπορικά και συνεδριακά κέντρα, κτίρια γραφείων,
νοσοκομεία κλπ. χωρίς βλάβη στο φυσικό
περιβάλλον με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που δίνει η εξέλιξη της
τεχνολογίας· έτσι η περιοχή θα παρέχει στους κατοίκους οικονομικές προοπτικές
και ποιότητα ζωής.
Για να γίνει αυτό πρέπει πριν από κάθε έργο να εκπονείται περιβαλλοντική
μελέτη που θα επιβεβαιώνει ότι μπορεί το έργο να γίνει στο συγκεκριμένο χώρο
χωρίς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στη συνέχεια η ίδια μελέτη θα ορίζει τις
προϋποθέσεις που πρέπει να τηρηθούν απαρέγκλιτα, ώστε και το έργο να γίνει και
το περιβάλλον να προστατευθεί.
Τέτοιες
προϋποθέσεις είναι : Η χρήση ειδικών φίλτρων. Η επιστημονική διαχείριση των αποβλήτων
και των απορριμμάτων. Ο βιολογικός καθαρισμός. Η απορρόφηση των ρύπων γύρω από
βιομηχανίες και κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων από γενετικά τροποποιημένα
δένδρα που τρέφονται με τεράστιες ποσότητες διοξειδίου και μονοξειδίου. Η χρήση εναλλακτικών πηγών
ενέργειας όπως η αιολική και ηλιακή, τα βιοκαύσιμα κλπ. Η χρήση
υβριδικών οχημάτων για τη μαζική μετακίνηση. Οι «Έξυπνες οικοδομές» που εξοικονομούν
και αποθηκεύουν ενέργεια.
Για τη σωτηρία του περιβάλλοντος επιβάλλεται όμως η αλλαγή νοοτροπίας
και συμπεριφοράς των κατοίκων. Αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφοράς των κατοίκων
πρακτικά σημαίνει ότι όλοι, ο καθένας στο μέτρο του δυνατού, πρέπει, πρώτον, να
συμβάλλει στην οικονομία των φυσικών πόρων και δεύτερον στον περιορισμό της
ρύπανσης και της μόλυνσης με συγκεκριμένες αλλαγές στη ζωή του.
Τέτοιες
αλλαγές είναι οι μονώσεις στα σπίτια, η αλλαγή καυστήρων θέρμανσης, η χρήση ψυγείων
και κλιματιστικών νέας τεχνολογίας, ο περιορισμό
των άσκοπων μετακινήσεων με το αυτοκίνητο, ο διαχωρισμό των απορριμμάτων και η ανακύκλωση,
η αποφυγή κάθε χρήσης τοξικών ουσιών και σπρέι και ο περιορισμός της κατανάλωσης.
Έπειτα, φροντίδα για τον καθαρισμό και την αισθητική
αναβάθμιση του κτιρίου στο οποίο ζει και εργάζεται και τοποθέτηση φυτών στους εξώστες
και στους ακάλυπτους χώρους. Και ακόμη από κοινού με τους γείτονες συμμετοχή
στον καθαρισμό ρεμάτων και οικοπέδων, στο κλείσιμο χωματερών, στην προστασία
κάθε πνεύμονα πρασίνου, στην αναδάσωση
και στην πυροπροστασία.
Η κρισιμότητα και η πολυπλοκότητα του
περιβαλλοντικού προβλήματος απαιτεί ηθική και γνώση εκ μέρους των πολιτικών,
των κοινωνικών φορέων και των πολιτών. Γι’ αυτό
πρέπει να ορισθεί η περιβαλλοντική παιδεία στα σχολεία ως διαμάθημα που
θα γίνεται σε συνεργασία με επιστήμονες
και ομάδες ερευνητών.
