Το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι κατοχυρωμένο ανθρώπινο δικαίωμα,
αλλά και αυτό παραβιάζεται με τον πιο προκλητικό τρόπο. Στις
ανεπτυγμένες κοινωνίες το θέμα του αναλφαβητισμού δεν έχει απαλειφθεί,
αλλά είναι ελεγχόμενο, καθώς περιορίζεται βασικά σε κάποιες μειονότητες
που βλέπουν το σχολείο και τα γράμματα ως κίνδυνο για την διατήρηση της
φυλετικής τους ταυτότητας. Έτσι τα παιδιά συνήθως σταματούν το σχολείο
σε κάποια τάξη του δημοτικού.
Τα παιδιά αυτά
μεγαλώνοντας γίνονται αναλφάβητοι ενήλικες καταδικασμένοι να κάνουν τις
πιο βαριές και κακοπληρωμένες δουλειές, να ζουν περιθωριοποιημένοι και
να είναι εύκολα θύματα παραπληροφόρησης, παραπλάνησης και εκμετάλλευσης.
Το κακό όμως του αναλφαβητισμού δεν περιορίζεται στην
προσωπική δυστυχία των ίδιων των αναλφάβητων, γίνεται ευρύτερο πολιτικό
και κοινωνικό πρόβλημα, γιατί ενώ έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα, δεν
έχουν τις γνώσεις για να λειτουργήσουν ως πολίτες και να ψηφίσουν με
ελεύθερη κρίση και γνώμονα το κοινό καλό. Εξ άλλου η άγνοια τούς κάνει
να παρασύρονται πολύ πιο εύκολα σε εγκληματικές οργανώσεις ή σε
παρακρατικές ομάδες για να αποκτήσουν την άρρωστη αυτοπεποίθηση που τους
δίνει η βία.
Το θέμα όμως του αναλφαβητισμού είναι
εκτός ελέγχου στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Αιτία είναι η άγνοια και ο
αναλφαβητισμός των γονιών και η φτώχεια. Έτσι τα παιδιά μπαίνουν στην
δουλειά από πολύ μικρή ηλικία, ή σταματούν το σχολείο μετά από δυο-τρία
χρόνια φοίτησης. Οι πολυεθνικές εταιρείες της ανεπτυγμένης δύσης,
εγκατεστημένες στις πιο προβληματικές χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου,
δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό να βάζουν στη δουλειά παιδιά με μικρά
μεροκάματα προκειμένου να ρίξουν το κόστος παραγωγής. Μέσα σ’ αυτές τις
συνθήκες το σχολείο για τις φτωχές οικογένειες είναι πολυτέλεια.
Ακόμη
στις αυστηρά μουσουλμανικές χώρες είναι εφιαλτικά τα ποσοστά των
αναλφάβητων γυναικών. Εκεί ο θρησκευτικός νόμος απαγορεύει αυστηρά και
προβλέπει σκληρές ποινές για κορίτσια που θα φοιτήσουν στο σχολείο, εκεί
το δικαίωμα στην εκπαίδευση ακούγεται ως βλασφημία και απειλή.
Είναι
αυτονόητο ότι στους λαούς που στερούνται την παιδεία το μέλλον δεν
επιφυλάσσει τίποτα καλό. Θα είναι πάντοτε φτωχοί, εξαρτημένοι,
φοβισμένοι, καταπιεσμένοι, ανίκανοι να διαχειριστούν τη μοίρα τους και
τη ζωή τους, ανίκανοι να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους.
Το
πρόβλημα όμως δεν περιορίζεται στους ίδιους και στη χώρα τους, είναι
παγκόσμιο. Τα τελευταία χρόνια μας έχουν δώσει πολλές αφορμές
προβληματισμού. Ανάμεσα σε ποιους θα ψαρέψουν πειθήνιους οπαδούς οι
φανατικοί φονταμεταλιστές που έχουν βάλει στο στόχαστρό τους την
παγκόσμια ειρήνη, την ασφάλεια και την ευημερία των λαών; Ανάμεσα σε
ποιους θα στρατολογήσουν τα όργανά τους οι εξτρεμιστικές οργανώσεις που
αντιμάχονται τις δυτικές δημοκρατίες και τον δυτικό τρόπο ζωής; Η
απάντηση είναι απλή: ανάμεσα στους αδαείς και απληροφόρητους που τους
πλησιάζουν τεχνηέντως, τους υπόσχονται μια θέση στη νέα τάξη πραγμάτων,
τους μαθαίνουν να παπαγαλίζουν έναν φανατισμένο μονόλογο και πέντε μισές
αλήθειες. Οι νεοφώτιστοι ημιμαθείς, νομίζοντας ότι κατέχουν πλέον την
αλήθεια, γίνονται φανατικά όργανα των πιο ακραίων σχεδιασμών.
Σήμερα
η πολιτισμένη δύση φοβάται γιατί επί χρόνια παραμέλησε το θέμα της
εκπαίδευσης των φτωχών, των στερημένων, των υποβαθμισμένων του κόσμου.
Πρέπει γρήγορα, πολύ γρήγορα, στα πλαίσια της ειλικρινούς αλληλεγγύης οι
προνομιούχοι να βοηθήσουν για να οργανωθεί η εκπαίδευση στις
υποβαθμισμένες μειονοτικές γειτονιές των μεγαλουπόλεων. Επίσης πρέπει ο
ανεπτυγμένος κόσμος να βοηθήσει για να δημιουργηθούν οι σχολικές
υποδομές στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Για να πετύχει όμως η προσπάθεια οι
διεθνείς οργανισμοί οφείλουν να φροντίσουν για την αλλαγή του θεσμικού
πλαισίου, ώστε οι οικογένειες και τα κράτη να έχουν νομική υποχρέωση να
τελειώνουν τα παιδιά το σχολείο. Καιρός δεν υπάρχει. Ο αναλφαβητισμός
είναι βόμβα που πρέπει να απενεργοποιηθεί.
