Τηλεόραση και Παραπληροφόρηση



Πώς λειτουργεί η «τηλε – αλήθεια»

      Τώρα που οι διαφωνίες έχασαν κάπως την αρχική τους δύναμη, αξίζει τον κόπο ν' ασχοληθούμε με τις συζητήσεις που έγιναν και είχαν για θέμα τις διάφορες τηλεοπτικές εκπομπές, εκπομπές που ονομάστηκαν τηλε - αλήθεια ή τηλε - θέαμα. Πρό­κειται για περιπτώσεις που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, έχουν όμως και κάποια κοινά σημεία. Πρέπει βέβαια να κρίνουμε στην κάθε περίπτωση χωριστά την ευαισθη­σία εκείνου ή εκείνης που κάνει την εκπομπή. Κι αυτοί πρέπει πάντοτε να θυμούνται ένα και μόνο: ότι τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, και πολύ περισσότερο η τηλεόραση, λειτουργούν πάντοτε με βάση το ρητορικό σχήμα που ονομάζουμε παράδειγμα.
     Το παράδειγμα, όπως το ανέλυε και ο Αριστοτέλης, δεν αποτελεί αξιόπιστο επιχείρημα, επειδή μας δίνει μία και μοναδική περίπτωση. 'Οταν, όμως, το παρουσιά­ζουμε, αφήνουμε να εννοηθεί ότι ισχύει και για όλες τις άλλες περιπτώσεις. Παρα­θέτω τον ακόλουθο συλλογισμό: δεν πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στους αστυνο­μικούς, επειδή ένας απ' αυτούς, σε στιγμή τρέλας, πυροβόλησε κάποιους συναδέλ­φους του.
      Όπως βλέπετε, δε διάλεξα ένα παράδειγμα στην τύχη. Τους τελευταίους μήνες σημειώθηκαν δύο επεισόδια στα οποία οι αστυνομικοί βρέθηκαν άσχημα μπλεγμέ­νοι. Από επιστημονική άποψη θα πρέπει να υπολογίσουμε πόσοι αστυνομικοί υπάρ­χουν στην Ιταλία, πόσα δυσάρεστα επεισόδια σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια με πρωταγωνιστές αστυνομικούς και στη συνέχεια να δούμε αν τα επεισόδια αυτά, από στατιστική άποψη, αξίζει τον κόπο να μας απασχολήσουν. Θα μπορούσε, ίσως, για έναν έξυπνο ερευνητή, ακόμη και μια μεμονωμένη περίπτωση ν' αποτελέσει ένδειξη για την απο-κάλυψη ενός γενικότερου προβλήματος. Όταν όμως μιλάμε για τέτοια επεισόδια, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε αν βρισκόμαστε μπροστά σε μια ένδειξη ή μια απόδειξη.
       Με αφορμή τις δυο ξεχωριστές περιπτώσεις που αφορούσαν αστυνομικούς, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας προχώρησαν σε έρευνες στο χώρο της αστυνομίας και διαπίστωσαν την ύπαρξη κάποιων προβλημάτων. Μέχρις εδώ η ενέργειά τους θα μπορούσε να χαρακτηριστεί άψογη. Τι θα συνέβαινε όμως, αν η ίδια έρευνα γινό­ταν μεταξύ των πιλότων της πολιτικής αεροπορίας, των διευθυντών των ταχυδρo­μείων, των διευθυντών της εκπαίδευσης ή των νοσοκόμων; Πιθανότατα θα διαπι­στωνόταν η ύπαρξη άλλων τόσων προβλημάτων. Μήπως αυτό σημαίνει ότι το πρό­βλημα της αστυνομίας είναι ασήμαντο; Οπωσδήποτε όχι. Σημαίνει, όμως, ότι ακόμη δεν έχουμε την απαιτούμενη απόδειξη. Δυστυχώς, όταν η διαμάχη έφτασε σ' αυτό το σημείο, έχασε τη δύναμή της και στο μυαλό των αναγνωστών έμεινε η σκέψη ότι κάτι δεν πάει καλά με τους αστυνομικούς. Προσέξτε, δεν αποκλείεται καθόλου να είναι αλήθεια. Το μόνο που θέλω να πω είναι ότι ο τρόπος με τον οποίο καταλήξαμε στο συμπέρασμα δεν είναι σωστός.
       Δυστυχώς, όμως, έτσι λειτουργούν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Οπωσδήποτε δεν πρέπει να
θάψουμε την είδηση ότι ένας καθηγητής μαθηματικών σκότωσε τη γυναίκα του χτυπώντας την με σφυρί, θα πρέπει όμως να ξέρουμε και ότι από τη στιγμή που τη μεταδώσαμε στα μάτια του κοινού όλοι οι καθηγητές μαθηματικών γίνονται ύποπτοι.
       Συνεπώς, ο ικανός παρουσιαστής μιας εκπομπής θα πρέπει να φροντίζει, ώστε οι επιμέρους περιπτώσεις να μη μετατρέπονται σε παραδείγματα. Αυτό, όμως, δεν είναι πάντοτε εύκολο.

Umberto  Εco « Σημειώματα Σημειολογίας κ.ά.», εκδ. Μάλλιαρης - Παιδεία
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ [1] :
    1.  Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου (80 - 100 λέξεις)
   
2.      Να γράψετε μια μικρή παράγραφο για να δείξετε τη διαφορά μεταξύ ένδειξης και απόδειξης

    3.   Πού έγκειται η σφαλερότητα του τρόπου με τον οποίο προέκυψε το συμπέρα­σμα σχετικά με τnν παθογένεια  στο χώρο της αστυνομίας;

4.      α.  Να συμπληρώσετε τo τμήμα που λείπει από το  παρακάτω επιχείρημα και
β.  Να χαρακτηρίσετε τον παρακάτω συλλογισμό ( επαγωγικό – παραγωγικό )

      α)  Ένα μεμονωμένο αρνητικό γεγονός μπορεί να αποτελέσει ένδειξη για την ύπαρξη ενός γενικότερου προβλήματος στο χώρο όπου σημειώνεται.
 β)    ..................................................................................................................................................
 γ)  Άρα, η είδηση αυτή μπορεί να λειτουργήσει ως ένδειξη για την ύπαρξη γενικότερου προβλήμα-
      τος διαφθοράς  στο αστυνομικό σώμα.

    5.   Να σχολιάσετε τον τίτλο του άρθρου.
         
    6.  Να γράψετε ένα άρθρο ( 500 - 600 λέξεις ) σχετικά με την ποσότητα και την ποιότητα της πληροφόρησης που δεχόμαστε καθημερινά και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να την αξιολογούμε. Για το άρθρο σας μπορείτε να αντλήσετε στοιχεία από το κείμενο του Eco που σας δόθηκε.
[1]    Για τις λύσεις  επικοινωνήστε με vardaki@otenet.gr
     ή στείλτε μήνυμα στο 6946166126
     Μη ξεχάσετε να γράψετε το όνομά σας.