Τύχη

Διαβάζουμε σε εθνολογικές μελέτες - και όχι στις λιγότερο σημαντικές - ότι ο άνθρωπος οφείλει τη γνώση της φωτιάς στο τυχαίο γεγονός ενός κεραυνού ή μιας πυρκαγιάς στη στέπα. Ότι καθώς γίνονταν αυτά η εύρεση ενός τυχαία ψημένου θηράματος του έδειξε πώς να μαγειρεύει την τροφή του. Ότι η εφεύρεση της κεραμικής προέκυψε από μια χούφτα πηλού, ξεχασμένου στη φωτιά, θα λέγαμε ότι αρχικά ο άνθρωπος ζούσε μέσα σ’ ένα είδος χρυσού αιώνα της τεχνολογίας, όπου οι εφευρέσεις μαζεύονταν με τέτοια ευκολία, όπως τα φρούτα και τα λουλούδια. Ο μόχθος της δου- λειάς και τα φώτα της μεγαλοφυίας επιφυλάσσονται στον σύγχρονο άνθρωπο.

Αυτή η αφελής άποψη προέρχεται από την ολοκληρωτική άγνοια της πολυπλοκότητας και της ποικιλομορφίας των πράξεων που εμπεριέχονται και στις πιο στοιχειώδεις τεχνικές. Για να κατασκευάσουμε ένα τελεσφόρο εργαλείο από λαξευμένη πέτρα, δεν αρκεί να χτυπάμε την πέτρα, πάνω στην πέτρα μέχρι να σπάσει: το αντιληφθήκαμε καλά όταν προσπαθήσαμε να ξανακατασκευάσουμε τους κυριότερους τύπους εργαλείων της προϊστορικής εποχής. Τότε - και παρατηρώντας επίσης την ίδια τεχνική στους ιθαγενείς οι οποίοι ακόμη την κατέχουν - ανακαλύψαμε πόσο περίπλοκες είναι οι απαραίτητες διαδικασίες που φτάνουν μερικές φορές μέχρι την προκαταρτική κατασκευή πραγματικών λαξευτικών εργαλείων.

Η κεραμική αποτελεί εξαιρετική περίπτωση διότι, σύμφωνα με μια πολύ διαδεδομένη πεποίθηση, τίποτε δεν είναι πιο απλό απ' το να πλάσουμε ένα κομμάτι πηλού και να το σκληρύνουμε στη φωτιά. Ας δοκιμάσουμε. Πρώτα πρώτα πρέπει να ανακαλύψουμε πηλό κατάλληλο για ψήσιμο. Πρέπει να επεξεργαστούμε τις τεχνικές του πλασίματος οι οποίες επιτρέπουν να διατηρήσουμε το αριστοτέχνημα μας σε ισορροπία για μεγάλο χρονικό διάστημα και συνάμα να τροποποιήσουμε ένα πλαστικό σώμα που δεν «βαστιέται», τέλος πρέπει ν^’ ανακαλύψουμε τα ιδιαίτερα καύσιμα, τη μορφή του φούρνου, τον βαθμό θερμοκρασίας και τη διάρκεια του ψησίματος, τα οποία θα το καταστήσουν στερεό και αδιαπέραστο, για να μη διατρέχει κίνδυνο ραγίσματος, θρυμματισμού και παραμορφώσεων.

Όλες αυτές οι εργασίες είναι τόσο πολυάριθμες και τόσο περίπλοκες, ώστε η τύχη δεν μπορεί να τις εξηγήσει. Κάθε μια τους παρμένη ξεχωριστά δεν σημαίνει τίποτε, και μόνο ο συνδυασμός τους, μέσα στη φαντασία, αυτού που επιθυμούμε, αναζητούμε και δοκιμάζουμε πειραματικά, επιτρέπει την επιτυχία. Η τύχη υπάρχει αναμφίβολα, αλλά από μόνη της δεν φέρνει κανένα απο-τέλεσμα. Εδώ και δυόμισι χιλιάδες χρόνια περίπου ο δυτικός πολιτισμός γνώριζε την ύπαρξη του ηλεκτρισμού - ο οποίος αναμφίβολα ανακαλύφτηκε τυχαία - όμως αυτή η σύμπτωση έμεινε στείρα ως τις σκόπιμες και κατευθυνόμενες υποθέσεις των Αμπέρ και Φάρανταϊ. Η τύχη δεν έπαιξε ρόλο μεγαλύτερο στην εφεύρεση του τόξου ή του αυτεπίστροφου (μπούμεραγκ), στη γένεση της γεωργίας ή της κτηνοτροφίας, απ' όσο στην ανακάλυψη της πενικιλίνης, από την οποία άλλωστε δεν απουσίαζε, όπως γνωρίζουμε. Πρέπει, λοιπόν, να διακρίνουμε προσεκτικά τη μεταβίβαση μιας τεχνικής από μια γενιά στην άλλη, η οποία γίνεται πάντοτε με μια σχετική ευχέρεια χάρη στην καθημερινή παρατήρηση και εξάσκηση, από τη δημιουργία και τη βελτίωση των τεχνικών στο πλαίσιο κάθε γενιάς. Οι τελευταίες προϋποθέτουν πάντοτε την ίδια επινοητική δύναμη και τις ίδιες επίμονες προσπάθειες εκ μέρους μερικών ατόμων, όποια κι αν είναι η ιδιαίτερη τεχνική που επιδιώκουν. Οι κοινωνίες που ονομάζουμε πρωτόγονες δεν είναι λιγότερο πλούσιες απ' ό,τι οι άλλες σε ανθρώπους σαν τον Έντισον και τον Παστέρ.

Κλωντ Λέβι - Στρως, Φυλή και Ιστορία, εκδ. Γνώση, Αθήνα 1995, σσ. 53 – 55

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ [1]:

    Α.  Να γράψετε περίληψη του κειμένου ( 80  - 100  λέξεις ).

 Β. 1.  Να βρείτε τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιούνται στο κείμενο και να δώσετα ένα παρά-δειγμα για την κάθε περίπτωση.

     2. Να  ξαναγράψετε  την τελευταία  περίοδο,  κάνοντας   χρήση  της  αναφορικής   λειτουρ-γίας της γλώσσας.

          3.  Να  χαρακτηρίσετε  τον τρόπο ανάπτυξης στη δεύτερη  παράγραφο του κειμένου.

          4.  Να επιλέξετε την σωστή απάντηση και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας:

               Το κείμενο που σας δόθηκε είναι : α)  δοκίμιο   β)  άρθρο  γ)  επιφυλλίδα

                                              

Γ.     Αν  ο  ρόλος της  τύχης στην ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης είναι τόσο μικρός, ποιο  ρόλο  νομίζετε  ότι διαδραματίζει  η  τύχη στη ζωή των ανθρώπων;  Να αναπτύξετε την άποψή σας  σε 600 λέξεις, όπως θα την υποστηρίζατε σε έναν απαιτητικό συνομιλητή σας που έχει αντίθετη γνώμη από σας.

   

---

[1] Για  τις απαντήσεις επικοινωνήστε με vardaki@otenet.gr
      ή στείλτε μήνυμα στο 6946166126
      Μη ξεχάσετε να γράψετε το όνομά σας