Δεν γελά ο μωρός



Δεν γελά ο μωρός

Ιστορείται ότι - στη « δίκη των πιθήκων » για τη νομιμότητα της διδασκαλίας του Δαρβίνου όταν ο Αμερικανός ποινικολόγος Κλάρενς Ντάροου είχε σατιρίσει ένα χωρίο της Παλαιάς Διαθήκης, καθώς ο εισαγγελέας ήταν οργισμένος και ο δικαστής τον επέπληττε για το σχόλιο του, ο μεγάλος δικηγόρος είχε απαντήσει: «Κύριε πρόεδρε, αν χάσει κανείς τη δύναμη να γελάει, χάνει τη δύναμη να βλέπει καθαρά τα πράγματα».

Το γέλιο είναι αναγκαία προϋπόθεση για να μπορεί να δει κανείς τα πράγματα με κάποια καθαρότητα ... Δεν είναι παράδοξο. Το χιούμορ βασίζεται πάντοτε στον σαρκασμό και σαρκασμός δεν υπάρχει, αν δεν κρύβει κάποιον αυτοσαρκασμό. Οι πνευματώδεις βρετανικές ατάκες, ορισμένες των οποίων οδηγούν την «τέχνη» του κωμικού σε επίπεδο αριστουργήματος, είναι ίσως το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, όμως ίχνη αυτο­σαρκασμού, βρίσκονται, σε κάθε χιούμορ. Δεν είναι, παράξενη η σύνδεση. Ο σαρκασμός είναι «γελοιοποίηση» ιδιοτήτων και πραγμάτων που προβάλλονται ως σοβαρά. Η διαβρωτική του διάσταση για το προβαλλόμενο ως σοβαρό είναι σχεδόν πάντα εντονότερη από τη μομφή, προς κάποιο άλλο πρόσωπο. Και όποιος αποκαθηλώνει τα «σοβαρά» για τους άλλους, συνήθως έχει αρχίσει τη διαδικασία από τον εαυτό του. Όσοι πιστεύουν πολύ στη σοβαρότητά τους, σπάνια σαρκάζουν τους άλλους συνήθως απλώς τους ... υβρίζουν.

Έλλειψη χιούμορ, έλλειψη ευθυκρισίας. Βρετανή φοιτήτρια, διαβάσαμε στην « Κ » συνελήφθη στο αερο­δρόμιο του Μαϊάμι, γιατί την ώρα που η χειραποσκευή της περνούσε από τον ανιχνευτή είπε στον υπάλληλο «προσέξτε, έχω τρεις βόμβες εκεί μέσα». Ο υπάλληλος δεν απάντησε « μην ανησυχείτε μαντάμ, θα τις έβρισκα ούτως ή άλλως ». Δεν απάντησε καν «αυτό δεν είναι αστείο στη χώρα που έγινε η 11η Σεπτεμβρίου» ή κάτι τέτοιο. Σήμανε συναγερμό, έγινε χάος, η φοιτήτρια βρέθηκε με χειροπέδες και προσήχθη σε δικαστή.

Ξέρω ότι μπορεί να διαφωνήσετε, προσωπικά όμως πιστεύω ότι μόνον η συστη-ματική επιβολή ενός δη­μοσίου ύφους στερημένου από χιούμορ μας κάνει να βλέπουμε αυτό το περιστατικό ως εύλογο. Σε μία αληθινά σοβαρή - και αληθινά φιλελεύθερη - κοινωνία, θα είχε απολυθεί λόγω βλακείας ο υπάλληλος του αεροδρομί­ου και, ενδεχομένως, λόγω αυταρχισμού ο εισαγγελέας που άσκησε δίωξη για τέτοια οφθαλμοφανή περίπτωση (άλλο θέμα η τηλεφωνική φάρσα, που εύλογα προκαλεί πανικό και αναστάτωση). Σε μια αληθινά σοβαρή κοινωνία, η οποία δεν θα εξαιρούσε κανένα ζήτημα από την απογυμνωτική κριτική ματιά που προσφέρει ο σαρκασμός θα ήταν δυσκολότερο να χαθεί η αίσθηση του μέτρου.

Η σοβαροφάνεια μας εμποδίζει να βλέπουμε καθαρά τα πράγματα. Τόσο που, αν  εφαρμόσει κανείς τα ρωμαϊκά διδάγματα (ένοχος είναι αυτός που ωφελείται), μπαίνει στον πειρασμό να σκεφθεί μήπως η σοβαροφάνεια δεν είναι τυχαία, μήπως η επιβολή της επιδιώκεται, ακριβώς για να εμποδίζεται η κριτική ματιά.
Δ. Καστριώτης



ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
      Α .  Να δώσετε την περίληψη του κειμένου, μέχρι 100 λέξεις

  Β.  1.  Να αναπτύξετε το νόημα της φράσης του κειμένου: «αν χάσει κανείς τη δύναμη να γελάει, χάνει τη δύναμη να βλέπει καθαρά τα πράγματα» σε μια παράγραφο με 80 -100 λέξεις, που θα ξεκινά με τη φράση αυτή ως θεματική πρόταση.

       2. Να σχολιάσετε το είδος της σύνταξης (ενεργητική –παθητική) και η επιλογή του ρηματικού προσώπου στα παρακάτω αποσπάσματα :
« Η σοβαροφάνεια μας εμποδίζει να βλέπουμε καθαρά τα πράγματα»
« η επιβολή της επιδιώκεται ακριβώς για να εμποδίζεται η κριτική ματιά»

    3.  Να παραθέσετε ένα απόσπασμα στο οποίο κυριαρχεί  η αναφορική λειτουργία της γλώσσας και ένα στο οποίο κυριαρχεί η ποιητική.

       4.  Να γράψετε συνώνυμα για τις  υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου

Γ. Σε άρθρο 500 λέξεων για τη σχολική εφημερίδα να επιχειρηματολογήσετε υπέρ της άποψης ότι το αστείο είναι στοιχείο που συμβάλλει θετικά στην εκπαιδευτική διαδικασία, στην καθημερινή ζωή και στη λειτουργία των θεσμών και της δημοκρατίας.



[1] Για τις απαντήσεις επικοινωνήστε με vardaki@otenet.gr 
 ή στείλτε μήνυμα στο 6946166126
 Μη ξεχάσετε να γράψετε το όνομά σας.
Ετικέτες